Verhalen uit de jeugd van ooms en tantes
1 Verhalen uit de jeugd van ooms en tantes
Verhalen uit de jeugd van ooms en tantes
Iedereen van onze familie weet wel verhalen te vertellen over wat familieleden meegemaakt hebben. Onder één regel kan echter niemand uit: hoe verder de gebeurtenissen in de tijd liggen, des te minder mensen erover kunnen vertellen. Simpelweg omdat verreweg het grootste deel van de familie nog in de rode kool zat of in hun luiers rondliepen. Gerard (eigenlijk voor mij Oom Gerard, maar hij was zelf nog een jochie toen ik werd geboren, dus voor mij was het altijd Gerard) heeft in de afgelopen afleveringen van Wijd Vertakt reeds verhaald over al zijn broers, zussen, zwagers, schoonzussen, neefjes en nichtjes, zoals hij ze heeft meegemaakt. Weinigen kunnen vertellen wat de verschillende ooms en tantes van de ‘Rieken-kant’ als kind hebben meegemaakt. Een van die weinigen is mijn moeder, (tante) Tonnie. Als oudste van de familie Rieken, als meisje, met het tweede (eigenlijk derde) kind dat 4 jaar jonger is, en met nog vele andere kinderen op komst, moest zij van kind af aan al meehelpen in de huishouding. En Oma was vroeger niet gemakkelijk! Met zoveel kinderen te verzorgen kon Oma het zich ook helemaal niet veroorloven om 'makkelijk' te zijn! Waar nu de keuken en andere ruimtes vol staan met huishoudelijke apparaten, moest vroeger alles met de hand gebeuren. En dat terwijl de meeste gezinnen tegenwoordig minder kinderen te verzorgen hebben en verschillende vroeger wekelijkse bezigheden, zoals het mattenkloppen en het schrobben van de stoep, anno 1998 vrijwel zijn uitgestorven.
In de komende afleveringen van Wijd Vertakt wil ik enkele familiegebeurtenissen die mijn moeder bewust heeft meegemaakt, aan het papier toevertrouwen. Met het overlijden van Oma Rieken, is zij als oudste van de Schiedamse tak van de familie, eigenlijk 'Mater Familias' geworden. Zelf zou ze dat waarschijnlijk liever niet zijn, maar daar kan ze niets aan veranderen...
Verschillende ooms en tantes hebben de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Steeds vaker valt het mij op dat zelfs kinderen die aan het eind van de oorlog pas 5 jaar oud waren, toch indringende herinneringen aan de oorlog hebben, zoals het met het hele gezin schuilen onder de trap bij een luchtaanval. Niet dat het bij een treffer veel geholpen zou hebben, maar die angstige ervaring vergeten ze nooit meer.
Vlak voor het begin van de oorlog werd het Nederlandse leger gemobiliseerd, omdat de internationale spanning opliep. T.Ton: “de oorlog was nog niet uitgebroken en Opa was gelegerd in verschillende plaatsen, oa. Bussum en Muiderslot. Een verhaal dat Opa later steeds weer vertelde was dat er bij het wachtlopen om het Muiderslot heen, Opa het gevoel had dat hij gevolgd werd. En elke keer als Opa stopte met lopen om beter te kunnen luisteren, stopten die voetstappen ook. Wat bleek later: Opa werd gevolgd door een andere Nederlandse soldaat die zo bang was om alleen in het donker te lopen, dat hij stilletjes achter opa aanliep.”
Ome Kees springt bij: “Op het IJsselmeer zijn ook nog onopgehelderde zaken voorgevallen. Bekend was dat de Duitse soldaten doodsbang waren voor de golfslag op het IJsselmeer (de meesten konden immers niet zwemmen). Door hun officieren werden ze gedwongen om op de vissersbootjes te gaan en zo het IJsselmeer over te steken. Aan de overkant wachtte het Nederlandse leger (met Opa) in de buurt van het Muiderslot de Duitsers op. Door de vroegtijdige capitulatie (na het bombardement op Rotterdam) heeft Opa nooit een schot hoeven te lossen. De vraag is of Opa ooit had kunnen schieten. Het hardnekkige gerucht gaat dat dat er in de munitiekisten geen munitie zat, maar stenen! Opa heeft zelf altijd volgehouden dat hij dat zelf gezien had! Saillant detail: de ‘oude Van Vollenhove’ (jawel: de vader van de pianist!) was de commandant van Opa. Na de oorlog is het verhaal van de stenen munitie altijd als zijnde ‘sprookjes’ afgewimpeld. Maar ja, Opa had het zelf gezien….”
Na enkele maanden krijgsgevangenschap werd Opa vrijgelaten en liep hij weer het huis aan de Ridderkerkse straat binnen. T.Ton: “onderwijl zat Oma met enkele kinderen in angst: zou Opa ooit nog terugkomen? Was hij gesneuveld? Bekend was wel dat vele Nederlandse soldaten krijgsgevangen waren gemaakt. Buren zeiden tegen oma: als je je radio en nog wat spulletjes niet inlevert, zie je je man nooit meer terug. Dus Moe met de kinderwagen, en ik erbij de radio wegbrengen naar een verzamelpunt in een –inmiddels afgebroken- oude school vooraan in de dwarsstraat. Toen opa eindelijk vrij kwam, had oma al verschillende spullen, waaronder ook nog een heel mooi koperen klokkenstel ingeleverd. Opa zei dat oma dat helemaal niet had hoeven doen: “ze hebben je alleen maar banggemaakt”.
Ter afsluiting van deze aflevering nog een grappig verhaal. T.Ton: “voor de hongerwinter, in het begin van de oorlog had opa in ons leuke tuintje vol met bloemen en struikjes, alle bloemen eruit gehaald, en vervangen door groenten. Opa zei dat wij daar beter van konden eten dan van bloemetjes. Hij had het nog netjes gedaan ook: in het middenperkje krootjes (rode bietjes), en daaromheen peentjes, dus het leek toch nog een beetje op een aardig tuintje! Na enige tijd dacht opa: nu hebben we lang genoeg gewacht, er moeten onderhand peentjes aanzitten, dus ik zal eens kijken. Wat bleek echter: hij hield alleen maar een paar groene blaadjes in zijn hand; de jongens hadden de peentjes erafgegeten! Nu kunnen we erom lachen, maar toen natuurlijk niet. Niemand had het natuurlijk gedaan, Theo en Nol konden allebei al lopen, of Henk al kon lopen, dat weet ik niet meer. Ik weet ook niet of ze zich dat nog kunnen herinneren; ze waren toen kleuter, of een klein kind!”
Zou de schuldige(n?) zich alsnog willen melden???
In de volgende wijd vertakt een nieuwe aflevering!
Henry
